De OBAS en de Schrans

De OBAS (Onderlinge Brand Assurantie Sociëteit) werd in 1815 in Wirdum opgericht als een onderlinge brandverzekering, kort na de Achlum van 1811. In die tijd ontstond er behoefte aan brandverzekeringen voor de grote Friese boerderijen, die door hooibroei soms ten prooi aan vlammen vielen. Boeren vormden dan een onderlinge waarbij ze afspraken gezamenlijk de schade te dragen.

De OBAS had eerst kantoor in Wirdum ten huize van de boekhouder.
Ik 1844 kon men voor de volle waarde verzekeren. In 1886 kwam de eerste brandkast.

Het OBAS werkgebied. Men kon dit per koetsje bereizen en kende elkaar. Het was een kwestie van vertrouwen.

In 1889 verhuisde het kantoor naar de Schrans 87 in Huizum, naar het woonhuis van de toenmalige boekhouder. Die woonde in het pand waar tot voor kort slagerij De Bras in gevestigd was.

Eerste OBAS vestiging aan de Schrans, nummer 87, in Huizum, kantoor aan huis.

De OBAS wilde een echt kantoor en betrok in 1920 na een verbouwing, waarbij een nieuwe gevel voor het pand werd geplaatst, Schrans 59.

OBAS kantoor aan de Schrans 1925, alleen nummer 59, officieel geopend in 1920.

Er ontstond behoefte aan een eigen vergaderruimte en aan een stevige kluis van gewapend beton, inbraak- en brandvrij. Het pand van de buren kwam te koop, nummer 57. Hierin zat de behanger/stoffeerder J.C. Ultzen. Hij verkocht zijn pand aan de OBAS. en werd daartoe aangekocht. Er volgde weer een grondige verbouwing waarbij weer een nieuwe gevel voor beide panden werd gezet. Dat is de huidige gevel.
Een eigen vergaderruimte werd gerealiseerd. Dat is nu onze wachtkamer.
Ook werd een betonnen kluis gebouwd en daarin zit nu onze röntgenkamer.
De nieuwe geval moest de zakelijkheid en de degelijkheid van een verzekeraar uitstralen.

Het OBAS kantoor aan de Schrans 57-59 in 1936.

Op de begane grond was het verzekeringskantoor gesitueerd en op de de verdieping de directeurswoning. Nu hebben we de praktijkruimte op de begane grond en de kantoorruimtes en kantine op de verdiepingen.
Er was zelfs een schiphuis beschikbaar voor de directeur, aan de Potmarge, het oude riviertje dat achter deze panden langs loopt.
In 1947 werd de heer Jan Fokma adjunct-boekhouder en in 1956 volgde zijn benoeming tot directeur.

OBAS glas in lood ramen in de wachtkamer van der praktijk. Dit was voorheen de vergaderruimte van de brandverzekering.

In de vijftiger jaren komen er mega grote OBAS neon letters op het dak.

OBAS kantoor met neon reclame op het dak, 1960.

OBAS advertentie in de Leeuwarder Courant, 1 april 1960.

Er ontstond een fusiegolf in verzekeraarsland. Daarin werd OBAS een onderdeel van het grotere OTOS. Op 12 februari 1971 wordt de Sociëteit ontbonden en gaat deze op in OTOS-verband. OBAS directeur Jan Fokma zet daartoe zijn handtekening op een buitengewone vergadering in het Oranje Hotel.
In 1974 had de verzekeraar het hele pand aan de Schrans nodig en verhuisde de familie van directeur Jan Fokma naar elders.

OBAS gaat op in OTOS, Leeuwarder Courant 12 februari 1971.

Het OBAS – OTOS kantoor aan de Schrans 57-59 in 1977.

De grote lichtreclame van de OBAS verdween toen van het dak en er kwam nu OTOS verzekeringen boven de ingang voor terug.
OTOS wilde voor het gefuseerde en groeiende verzekeringskantoor een groter gebouw in Leeuwarden en zette de kleinere locaties te koop. Het pand aan de Schrans wordt verkocht aan de Leeuwarder orthodontisten.

OTOS pand verkocht aan orthodontisten, Leeuwarder Courant 19 december 1977.

Het kantoor van de OTOS bleef hier gevestigd tot 16 oktober 1978. (Beide verzekeringsmaatschappijen zijn 1986 opgegaan in het grotere Avéro concern en daarna in Achmea.)

OTOS verhuist, Leeuwarder Courant 14 oktober 1978.

De letters “ONDERLINGE BRAND ASSURANTIE SOCIETEIT” bleven staan en verdwenen pas toen het pand in 1979 tot orthodontiepraktijk werd verbouwd door Steutel & de Groot.

Praktijkpand Steutel & de Groot, orthodontisten, 1990.

Praktijkpand na de verbouwing, in 2004.

Praktijkpand Orthodontiepraktijk Leeuwarden, een gemeentelijk monument.

Via de Leeuwarder Weekendschool Baljée, die een excursie naar onze praktijk ondernam, kwamen we in contact met Jildou Fokma, kleindochter van de oud OBAS-directeur Jan Fokma.
Toen hebben we een bezoek aan het pand georganiseerd met haar vader Fokko en oom Tjerk Fokma, in 2015. Dat was voor hen een leuk terugzien. Ze wisten nog veel over hun jeugd in dit pand te vertellen. Het werd een interessante ‘sentimenteel journey’. Hieronder wat foto’s van dit leuke bezoek.

Praktijkpand in de sneeuw.